การพัฒนาตน จะประสบความสำเร็จตามเป้าหมายที่วางไว้ นอกจากจะต้องดำเนินตามขั้นตอนการพัฒนาแล้ว ยังจะต้องมีเทคนิควิธีในการพัฒนาอีกด้วย
สำหรับเทคนิควิธีการพัฒนาตน มีหลายวิธี เช่น การควบคุมตน การทำสัญญากับตน การกำกับตน การปรับตน ฯลฯ แต่ในที่นี้จะนำมาอธิบายขยายความเพียง 1 วิธี คือ เทคนิควิธีการควบคุมตน เพื่อเป็นแนวทางสำหรับการใช้เทคนิควิธีอื่นๆ
การควบคุมตน คือ กระบวนการที่บุคคลใช้วิธีการหนึ่งวิธีการใด หรือหลายวิธีรวมกัน เพื่อเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของตนเอง จากพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ไปสู่พฤติกรรมที่พึงประสงค์ หรือจากลักษณะที่ไม่พึงประสงค์ไปสู่ลักษณะที่พึงประสงค์ โดยบุคคลผู้นั้นเป็นผู้กำหนดพฤติกรรมหรือลักษณะเป้าหมาย และกระบวนการที่นำไปสู่เป้าหมายนั้นด้วยตนเอง
เทคนิควิธีการควบคุมตน มีขั้นตอนในการดำเนินการ ดังนี้
1.กำหนดพฤติกรรมเป้าหมาย เริ่มต้นด้วยการที่บุคคลจะต้องกำหนดพฤติกรรมเป้าหมายที่
ต้องการจะเปลี่ยนแปลงแก้ไขด้วยตนเองให้ชัดเจน ในรูปของเป้าหมายเชิงพฤติกรรม เช่น "เลิกบุหรี่" และในการกำหนดพฤติกรรมเป้าหมายนั้น ควรมีลักษณะเชิงบวก เช่น ถ้าต้องการลดน้ำหนักลง อย่าเขึยนว่า "เพื่อไม่ให้อ้วน" ซึ่งมีลักษณะเป็นลบ แต่ควรเขียนว่า "เพื่อให้ผอมลง" ซึ่งมีลักษณเป็นบวก คือเน้นสิ่งที่ต้องการจะเป็น ไม่ใช่ส่ิ่งที่เป็นอยู่ ในขณะเดียวกันการเลือกเป้าหมายที่บรรลุ ก็ไม่ควรเลือกเป้าหมายที่เป็นไปไม่ได้หรือสูงเกินไป เช่น นักศึกษาสอบได้คะแนนระดับ "C" เป็นประจำ ถ้าตั้งเป้าหมายว่าจะต้องได้ "A" ในภาคเรียนหน้าทุกวิชา ซึ่งแน่นอนว่าต้องล้มเหลว เพราะตั้งเป้าหมายสูงเกินไป
2.เลือกเทคนิคด้วยตนเอง ตัวอย่างในกรณีที่บุคคลมีเป้าหมายเพื่อให้ผอมลง ก็มีหลายเทคนิควิธี ได้แก่ การออกกำลัง การอดอาหารบางมื้อ การรับประทานเฉพาะอาหารที่มีไขมันน้อย เป็นต้น ผู้พัฒนาตนจะต้องเลือกด้วยตนเองว่า จะเลือกใช้เทคนิวิธีใด ถ้าจะเลือกใช้เทคนิควิธีออกกำลังกายก็ต้องชัดเจนว่า จะออกกำลังกายวิธีใด วันละกี่ครั้ง ครั้งละกี่นาที ฯลฯ หรือจะใช้วิธีใช้วิธีผสมผสานระหว่าการออกกำลังกายและการรับประทานอาหาร ก็แล้วแต่ตนเองจะกำหนด
3.ใช้เทคนิควิธีควบคุมตนเอง เป็นขั้นที่นำเทคนิควิธีมาปฏิบัติ ตามเทคนิควิธีและขั้นตอนที่เลือกมาใช้ในขั้นตอนที่ 2
4.ประเมินตนเอง เพื่อดูการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเป้าหมาย ว่าเปลี่ยนแปลงตามเงื่อนไขหรือข้อกำหนดหรือไม่ การประเมินตนเอง ใช้วิธีสังเกตและบันทึกพฤติกรรมของตนเอง โดยบันทึกตั้งแต่ก่อนใช้เทคนิควิธีการควบคุมตน ในระหว่างใช้เทคนิควิธี และเมื่อสิ้นสุดการใช้เทคนิควิธี ว่าเป็นไปตามที่กำหนดไว้หรือไม่ มีปัญหาและอุปสรรคอย่างไร
5.เสริมแรงหรือลงโทษตนเอง หลังจากประเมินตนเองแล้ว จะต้องดูว่ามีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมตามเงื่อนไขหรือหลักเกณฑ์ที่วางไว้หรือไม่ ถ้าเป็นไปตามเงื่อนไขหรือหลักเกณฑ์ที่กำหนด ก็จะต้องมีการเสริมแรงด้วยการให้รางวัลแก่ตนเอง แต่หากไม่สามารถทำได้ ก็จะต้องมีการลงโทษตนเองเช่นกัน
ส่วนเทคนิวิธีการพัฒนาตนแบบอื่นๆ ก็จะมีกระบวนการที่คล้ายๆกัน กล่าวคือ ในแทบทุกเทคนิควิธี จะมีการกำหนดพฤติกรรมเป้าหมาย มีการวางแผน มีการประเมิน ตลอดจนมีการเสริมแรงหรือลงโทษ โดยสามารถใช้เทคนิควิธีในลักษณะผสมผสานกันได้ ทั้งนี้เพื่อให้เกิดการพัฒนาที่มีประสิทธิผล
----------------------------------------
สาระคำ
ทฤษฎี (Theory) หมายถึง ความคิดรวบยอดชุดหนึ่งที่กำหนดขึ้น เพื่อการทำนาย อธิบาย เรื่องใดเรื่องหนึ่งโดยเฉพาะ โดยใช้ข้อมูลเชิงประจักษ์
--------------------
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น